Partner Boom Uitgevers Amsterdam

Programma’s uit het verleden

04 12 25

Loss: A Fundamental Problem of Modernity

Beatrice de Graaf in conversation with Andreas Reckwitz

Why do we feel so vulnerable and displaced in an age of abundance? In his newly translated book Verlies, Andreas Reckwitz describes the paradoxes of our modern age, in which individualization and globalization have brought new opportunities, but also evoke deep feelings of alienation and nostalgia. This afternoon, the influential German sociologist will be in conversation with historian Beatrice de Graaf.

03 12 25

Lezen voor waarden: over taal, verhalen en burgerschap in de klas

Hoe leer je jongeren om weerbare, kritische burgers te worden in een tijd van algoritmes, polarisatie en nepnieuws? En wat kan taalonderwijs daaraan bijdragen? De auteurs van Lezen voor waarden. Taal en burgerschap in de klas (red. Yra van Dijk en Marie-José Klaver) nodigen u uit voor een prikkelende avond over burgerschapsonderwijs vandaag.

06 11 25

Voor eigen gebruik. Een avond over Marcus Aurelius

‘Voor eigen gebruik’ is het in notitieboekjes bewaarde verslag van het filosofische gesprek dat de Romeinse keizer Marcus Aurelius (121-180) in de laatste jaren van zijn leven aan de rand van het slagveld met zichzelf voerde. Het is een van de populairste filosofische teksten ooit geworden. Naar aanleiding van de fonkelnieuwe vertaling van deze overpeinzingen onderzoeken we wat hun waarde nu nog is of nu juist niet is.

*Dit programma is volgeboekt, meld je aan voor de livestream*

02 10 25

Oneindigheid – een filosofische gids

Het oneindige is grenzeloos fascinerend. Het lijkt evident dat wij eindige wezens het oneindige nooit zullen begrijpen. Toch duikt het telkens opnieuw op in de filosofie – we kunnen er kennelijk ook niet aan ontkomen. Aan de hand van de vele denkers die zich met het thema hebben beziggehouden, leidt filosoof Victor Gijsbers ons in zijn nieuwe boek Oneindigheid langs de belangrijkste vragen over het oneindige in de wiskunde, de natuur, de werkelijkheid en het menselijk leven. Dichter Lieke Marsman komt voordragen uit eigen werk.

04 09 25

Over de aantrekkingskracht van een Europese klassieker

De avonturen van Telemachus

Stendhal bewonderde zijn stijl en James Joyce liet zich erdoor inspireren: De avonturen van Telemachus van Francois Fénelon (1651-1715). In Nederland lijkt dit boek grotendeels in de vergetelheid geraakt, terwijl deze Europese klassieker uit 1699 binnen enkele jaren na verschijning in vele talenedities verscheen. In de achttiende en negentiende eeuw was het – op de Bijbel na – zelfs het vaakst herdrukte boek in Europa. Wat was en is de aantrekkingskracht van dit werk?

26 06 25

Post-truth, kritiek en media

De waarheidscrisis

In hun nieuwe boek De waarheidscrisis analyseert Martine Prange het post-truth tijdperk, dat volgens hen de democratie lam legt en autocratische leiders in het zadel helpt. Hen doet een aanzet tot een ‘nieuwe politiek van de waarheid’, die de herwaardering van waarheid, democratie en menselijkheid centraal stelt. Vanavond gaat hen over hun ideeën in gesprek met Wytske Versteeg.

17 06 25

Nederlandse voorvechters van een verenigd Europa 1914-1948

De Groote Vrede

Terwijl Europa opnieuw wordt geconfronteerd met verdeeldheid en geopolitieke spanningen, laat Wim de Wagt in zijn nieuwe boek De Groote Vrede zien dat het ideaal van samenwerking en eenheid veel oudere wortels heeft dan vaak wordt gedacht, zeker ook in Nederland. Vanavond gaat hij in gesprek over zijn bevindingen.

07 04 25

Twijfelen aan zekerheden

Het laatste woord

Wie niet namens het hogere kan spreken, verliest geloofwaardigheid. In zijn nieuwe boek Het laatste woord, stelt filosoof René ten Bos dat onze seculiere samenleving alternatieven voor God gevonden heeft. We spreken niet langer in Zijn naam, maar in naam van Gezondheid, Waarheid, Rechtvaardigheid, Efficiency en recentelijk ook Duurzaamheid. Vanavond zet Ten Bos zijn ideeën over nieuwe dogmatiek en tegenspraak uiteen. Moderatie: Robin Goudsmit.

31 03 25

Over de rand laait vuur

Miep van der Velde en Henk van der Heijden, de ouders van historicus Chris van der Heijden, bewogen zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de verkeerde kant van het politieke spectrum. Die keuze wierp een schaduw over hun leven en dat van hun gezin. In zijn nieuwe boek Over de rand laait vuur verdiept Van der Heijden zich in de levens van zijn ouders. Hoe kwamen zij tot de keuzes die zij maakten? Vanavond gaat de auteur over zijn bevindingen in gesprek met Anne-Lot Hoek, Ewout Kieft en Laura Stek.

03 12 24

Trots en Afgunst

De filosofie van emoties

Wat betekenen emoties als trots en afgunst voor ons begrip van het menselijk bestaan? Tijdens deze avond verkennen we de filosofie van emoties, waarin gevoelens niet zomaar stemmingen zijn, maar complexe en gelaagde aspecten van ons leven. Emoties vormen ons, sturen ons gedrag en beïnvloeden onze relaties – maar hoe goed begrijpen we ze werkelijk? En welke rol speelt de filosofie in ons begrip van de emoties?

02 12 24

Zorg goed voor je ziel

Vrouwelijke Griekse filosofen van Theano tot Hypatia

In overzichtswerken van de antieke filosofie kom je nauwelijks vrouwen tegen. Dat is iets van recente datum: lange tijd hebben vrouwelijke antiek-Griekse denkers tot de filosofische canon behoord, maar vanaf omstreeks 1800 worden ze niet meer besproken. Samen met Mieke de Vos en Michiel Leezenberg keren we terug naar de vrouwelijke Griekse filosofen en wat er van hun werk is nagebleven.

21 11 24

Hoe we uit het dorp vertrokken

Wat betekent het om stedeling te worden? En hoe kijk je als nieuwe stedeling naar het platteland? In Hoe we uit het dorp vertrokken verbindt Wouter Mensink persoonlijke ervaringen van plattelandsverlaters met algemene reflecties over de relatie tussen stad en platteland. In gesprek met filosofen en voormalig plattelanders spreken we over de noodzaak van een nieuwe verbeelding van de relatie tussen stad en platteland.

01 10 24

Het neoliberalisme in Nederland

De marktconforme verzorgingsstaat

Van de privatisering van woningbouwcorporaties tot de inperking van de sociale zekerheid: onder invloed van neoliberale ideeën is de Nederlandse verzorgingsstaat diepgaand getransformeerd. Tijdens de presentatie van haar boek De marktconforme verzorgingsstaat gaat Naomi Woltring in gesprek over de vraag: Hoe kreeg het neoliberalisme voet aan de grond in Nederland?

19 09 24

Basisverzen van het middenpad

Nagarjuna: in het licht van de leegte

Nagarjuna wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste boeddhistische denker na de Boeddha zelf. In zijn hoofdwerk, Basisverzen van het middenpad, herdefinieert hij de boeddhistische notie van leegte. De verfijning en diepgang van dit boek hebben niet alleen generaties van latere boeddhisten beziggehouden, maar vormen ook voor hedendaagse filosofen nog een bron van inspiratie. Tegelijkertijd is het een werk van levenskunst dat ook niet-academische (en niet-boeddhistische) lezers kan aanspreken. Bij de nieuwe vertaling van Michiel Leezenberg gaan we in gesprek over Nagarjuna’s denken.

18 09 24

Het filosofische ambacht van de zelfzorg

Een oefening in leven

In zijn nieuwe boek Een oefening in leven beschrijft Pablo Lamberti de leefwijzen van klassieke filosofen als Seneca, Plutarchus en Marcus Aurelius aan de hand van hun oefeningen. Hoe kunnen hun antieke praktijken ons helpen om zelfstandig een hedendaags filosofisch levenspad te ontwerpen?

03 06 24

De Rapaille Partijen. Antipolitieke sentimenten 1918-1931

Het provocerende optreden van de verschillende Rapaille Partijen in het interbellum vormt een uniek verschijnsel in de Nederlandse politieke geschiedenis. Op basis van uitvoerig bronnenonderzoek beschrijft Robin te Slaa in zijn nieuwe boek de rumoerige geschiedenis van de oorspronkelijke Rapaille Partij en haar navolgers. Hij onderzoekt de uiteenlopende invloeden hierop, zoals anarchisme, dadaïsme, futurisme en fascisme. Vanavond gaat hij over zijn bevindingen in gesprek.

06 05 24

Welkom in het Symbioceen

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. In zijn nieuwe boek Welkom in het Symbioceen laat Jos de Mul zien dat symbiose een onuitputtelijke bron van vernieuwing is. Hij gaat hierover in gesprek met Lydia Baan Hofman en Sophie van Balen.

04 04 24

Blinde vlekken: hoe impliciete vooroordelen je (mis)leiden

We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. In haar nieuwe boek onderzoekt Lieke Asma die blinde vlekken. Om deze werkelijk te begrijpen, betoogt zij, is het zaak de blik niet naar binnen te keren, maar onze aandacht te richten naar de wereld buiten ons.

27 03 24

Grootse gedachten: extremen in democratisch Nederland

In 1918 riep de sociaaldemocratische partijleider Pieter Jelles Troelstra de revolutie uit en in 2023 won Geert Wilders de Tweede Kamerverkiezing. In zijn nieuwe boek Grootse gedachten, laat historicus Hans Schoots zien dat in de ruime eeuw daartussen in Nederland altijd radicalen en extremisten zijn geweest. Vanavond buigt hij zich met verschillende deskundigen over deze turbulente geschiedenis.

05 02 24

Japanse filosofie: de denkweg van verfijning en verbinding

Sushi, manga, karaoke, judoscholen en Toyota’s: Japan is niet meer weg te denken uit het Nederlandse straatbeeld. Ondertussen genieten we in musea van verfijnde blokdrukkunst uit Tokyo en liggen de boekhandels vol vertaalde literatuur uit het ‘land van de rijzende zon’. Maar hoe bekend zijn de Japanse denktradities hier te lande? Met zijn nieuwe boek Japanse filosofie brengt Michel Dijkstra de Japanse denkweg in kaart.

11 12 23

Ken jezelf: een filosofische en literaire zoektocht

Kan ik authentiek zijn? Hoe eerlijk kan ik over mezelf zijn? Is mijn woede soms ongepast? En is mijn schaamte altijd terecht? In haar nieuwe boek Ken jezelf stelt Tinneke Beeckman aan de hand van werken uit de filosofie en wereldliteratuur zich een aantal fundamentele vragen. Vanavond nemen we het ‘ik’ uit deze klassieke teksten onder de loep, evenals het ‘ik’ uit de hedendaagse (non)fictie. Hoe wordt het ‘ik’ al schrijvend en lezend vormgegeven?

23 11 23

Against Aggression: Monstrous and Resonant Forms of Uncontrollability

In his book The Uncontrollability of the World (2020), German sociologist Hartmut Rosa argues that the late modern human being desires to control the world. However, to truly experience “life” and achieve resonance with the world, we must be open to its uncontrollability. Tonight, Rosa will be in conversation with philosophers Daniel Loick and Beate Roessler.

26 10 23

De Kesslers: een familiegeschiedenis in olie en staal

In zijn nieuwe boek De Kesslers vertelt Jeroen Koch de familiesaga van de familie Kessler, die grondleggers voortbracht van twee van de grootste Nederlandse ondernemingen: Koninklijke Shell en Hoogovens. Het is een verhaal over Nederlandse burgerlijke cultuur in Azië en Europa: van ondernemerschap, gezinsleven en opvoeding, via kunst, sport en wetenschap, tot oliewinning en westerse overheersing. Koch gaat over zijn bevindingen in gesprek met historici Alicia Schrikker en Marin Kuijt. Met poëzie door Robin Block. Moderatie: Lisanne Snelders.

16 10 23

De uitgewiste horizon: Europa’s obsessie met cultureel verval 1835-1914

In zijn nieuwe cultuurgeschiedenis De uitgewiste horizon toont historicus Cor Hermans hoe de grootste denkers en schrijvers van de negentiende eeuw bevangen raakten door het schrikbeeld van het naderende verval van de Europese cultuur. Samen met historici en literatoren Guido van Hengel en Eva Peek verkent Hermans de obsessie met cultureel en psychisch verval die zich aftekent in het werk van onder anderen Baudelaire, Tsjechov, Wagner, Nietzsche, Ibsen, Kierkegaard, Flaubert, Freud, Toergenjev en Dostojevski.

09 10 23

Kaási de rebellenleider: het vroege verzet tegen de slavernij in Suriname

Aan het eind van de zeventiende eeuw draaide de trans-Atlantische slavenhandel op volle toeren. Vanuit West-Afrika werden onder onmenselijke omstandigheden miljoenen tot slaaf gemaakten naar Noord- en Zuid-Amerika gebracht, van wie 600.000 op Nederlandse schepen. Een van hen was Kaási, een rebellenleider en de centrale persoon in het nieuwe boek van Frank Dragtenstein. Vanavond bespreekt de historicus met verschillende gasten zijn bevindingen over Kaási en de zijnen. Met spoken word door Zaïre Krieger.

12 06 23

De toekomst van het postkoloniale herinneren

De geschiedenis van het koloniale verleden staat haaks op hoe Nederlanders het eigen land graag zien: een tolerante, humanitaire en vooruitstrevende natie. Dat de werkelijkheid in het koloniale rijk dat Nederland opbouwde pijnlijk anders was, wordt inmiddels breed erkend. In zijn nieuwe boek Rekenschap. Het koloniale verleden, excuses en herstel brengt Gert Oostindie aan de hand van veertig jaar onderzoek naar de koloniale geschiedenis in kaart welke debatten deze geschiedenis heeft geëntameerd – met name de afgelopen jaren. Hij gaat hierover in gesprek met Wim Manuhutu, Peggy Wijntuin en Ricci Scheldwacht. Moderatie: Khadija al Mourabit.

24 04 23

Trots. De filosofie van een emotie

In haar nieuwe boek Trots. De filosofie van een emotie, schijnt Martha Claeys licht over die ogenschijnlijk ambigue emotie: trots. Wat betekent het om trots te zijn? Waarom zou je trots zijn als je ook dankbaar of blij kunt zijn? Wat kunnen we bereiken met trots? Samen met schrijver Marja Pruis buigt Martha Claeys zich vanavond over deze en aanverwante vragen.

22 02 23

De integrale staat. Kritiek van de samenhang

In politiek en bestuur lijkt samenhang een universele waarde te zijn: het geheel is meer dan de som der delen, en daarin heeft alles en iedereen een plaats. Gelijkheid en gelijkwaardigheid zijn onlosmakelijk verbonden. Volgens Paul Frissen is deze stelling niet alleen theoretisch problematisch, maar ook politiek gevaarlijk. In zijn nieuwe boek De integrale staat bekritiseert hij het verlangen naar samenhang dat alomtegenwoordig is in de theorieën en praktijken van de staat. Hij gaat hierover in gesprek met collega-bestuurskundigen en (ervarings)deskundigen uit journalistiek en politiek.

28 11 22

Culturele veldslagen

In Culturele veldslagen onderzoekt Gijs van Oenen de filosofische en historische achtergronden van de zogenaamde culture wars, waarin culturele stellingen worden bevraagd en aangevochten met een beroep op identiteit, zelfbegrip en sociale tegenstellingen. Ter gelegenheid van zijn nieuwe boek gaat de filosoof in gesprek over de wisselwerking tussen overtuiging, identiteit en sociale rechtvaardigheid en hoe deze vorm krijgt aan zowel de rechter- als linkerkant van het politieke spectrum.

22 11 22

Hannah Arendts analyses herzien

Imperialisme

Met de verschijning van Imperialisme is Arendts volledige hoofdwerk The Origins of Totalitarianism voor het eerst in het Nederlands beschikbaar. Ter gelegenheid van de vertaling gaan experts in gesprek over dit werk, zijn ontstaansgeschiedenis en receptie, als ook zijn betekenis voor onze eigen tijd.

28 10 22

Een filosofische verkenning

De deugdzame stad van Aboe Nasr Al-Farabi

De deugdzame stad is het hoofdwerk van de middeleeuwse islamitische filosoof Aboe Nasr al-Farabi. In dit boek verkondigt Al-Farabi dat we het hoogste geluk al tijdens het leven kunnen bereiken — en dus niet pas na de dood. Naar aanleiding van de Nederlandse vertaling gaan kenners in gesprek over dit werk en zijn plaats binnen de islamitische filosofie. Daarbij komen onder meer vragen ter sprake over de filosofische canon, genderverhoudingen en Islam en Verlichting.

13 10 22

De oorsprong en ideologie van het fascisme

Miljoenen Europeanen geloofden ooit heilig in het fascisme. Deze nieuwe, revolutionaire ideologie en massabeweging bood haar geestdriftige aanhangers idealen om voor te leven, te sterven en te doden. Onvoorstelbare misdaden zijn begaan in naam van het fascisme. De geschiedenis van de twintigste eeuw kan onmogelijk begrepen worden zonder het fascisme te bestuderen.

29 06 22

De eeuwigheidswaarde van een denker

Descartes 2.0

Meditaties over de eerste filosofie, voor het eerst verschenen in 1641, is de pregnantste uiteenzetting van de filosofie van René Descartes en een van de belangrijkste teksten van de westerse filosofie. Naar aanleiding van de eerste grote Nederlandse vertaling introduceren de bezorgers dit canonieke werk. Ook reflecteren zij met verschillende experts over het belang van Descartes vandaag; wat kunnen of moeten wij met zijn erfenis?

23 06 22

Dansen met de hydra

De prijs van verlangen naar veiligheid

Van de gezondheidsrisico’s van de zomertijd tot het gevaar van wensballonnen – als we de krantenkoppen mogen geloven, zijn er steeds meer gevaren om rekening mee te houden. En als we politici en bestuurders mogen geloven, kunnen en moeten we al deze gevaren zo snel mogelijk elimineren. Wat betekent deze manier van denken voor ons mens-zijn? Wat is de prijs van ons verlangen naar veiligheid?

10 06 22

De Syrische goelag

In 2011 kwamen Syriërs in opstand tegen het Assad-regime, dat de demonstranten tegemoet trad met meedogenloos veel geweld. Vele honderdduizenden mensen werden gearresteerd, opgesloten en gemarteld in detentiecentra. Met hun boek De Syrische goelag bieden Uğur Ümit Üngör en Jaber Baker een onthullend overzichtswerk van Assads gevangenissysteem. Zij gaan hierover in gesprek met Petra Stienen.

12 05 22

Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis

Het einde van het neoliberalisme is nabij. Sinds het begin van de coronacrisis is die boodschap te horen bij verschillende politieke partijen. Het is echter lastig het einde van iets vast te stellen, zonder de aard of herkomst daarvan goed te kennen. Waar komt het neoliberalisme eigenlijk vandaan en hoe heeft dit gedachtegoed zich concreet in Nederland genesteld?

14 04 22

Over de Joodse Raad

De politiek van het kleinste kwaad

In zijn nieuwe boek De politiek van het kleinste kwaad. Een geschiedenis van de Joodse Raad voor Amsterdam, 1941-1943 reconstrueert historicus Bart van der Boom het perspectief van de Joodse Raad, in een poging te begrijpen hoe goede bedoelingen de weg naar de ondergang hebben geplaveid. Tijdens deze avond gaat hij over zijn bevindingen in gesprek met verschillende experts.

21 02 22

Oude en nieuwe onzekerheid

Van angst naar anxiety

In zijn essay Gedeelde angsten. Kleine sociologie van maatschappelijke onzekerheid (Boom Uitgevers) stelt Rudi Laermans dat angstgevoelens individueel zijn, maar dat ook sociale onzekerheden ons verontrusten. Daarbij zijn sommige collectieve angsten van alle tijden, maar wat we samen vrezen zegt ook iets over onze tijd en samenleving. Wie vreest wat en waarom? En is anxiety de nieuwe angst?

26 11 21

Ruimtelijke rechtvaardigheid

Van complex tot grotesk, de omvang en betekenis van de woningnood halen telkens weer het nieuws. Geen wonder: de huidige crisis en haar mogelijke remedies gaan huurders, starters en huiseigenaren aan. Daarbij treffen keuzes rondom de ruimtelijke ordening zowel grote steden als plattelandsregio’s, waarbij de kans bestaat dat er regionale winnaars en verliezers ontstaan. Met haar rijke ervaring heeft stedenbouwkundige Riek Bakker, auteur van De ruimte van Riek (Boom Uitgevers), een heldere visie op hoe we hier zijn aanbeland en welke eerlijke oplossingen er voorhanden zijn. We spreken haar en andere experts over ruimtelijke rechtvaardigheid.

06 10 21

Het denken van al-Ghazali

Al-Ghazali (1058-1111) wordt de belangrijkste moslim na Mohammed genoemd. Zijn boeken over filosofie, theologie en mystiek worden nog altijd veel gelezen in de islamitische wereld. Verlost van onzin (Boom Uitgevers) geldt als zijn belangrijkste en meest persoonlijke werk. Naar aanleiding van een nieuwe vertaling spreken experts over al-Ghazali’s historische en hedendaagse betekenis, voor het islamitische denken en de filosofie in het algemeen.