Week van de Klassieken 2022

Propaganda en de Klassieken in de 20e eeuw

In de propagandapolitiek van het Derde Rijk en het Italiaans fascisme in de eerste helft van de 20e eeuw werd vaak teruggegrepen op de klassiek Griekse en Romeinse cultuurgeschiedenis. Hoe werden die Klassieke elementen precies ingezet? En hoe kunnen musea deze betwiste geschiedenissen zichtbaar maken?

Oudheidkundigen schroomden niet hun expertise in te zetten voor de rechtvaardiging van de Spelen in Berlijn. Zij wezen op de verwantschap tussen de Arische noorderlingen en de antieke (niet zozeer moderne) Grieken en konden de Spelen zo als een revival van de antieke spelen presenteren. Eric Moormann bespreekt in zijn lezing ‘Van Olympia naar Berlijn en terug’ hoe de organisatoren van de Olympische spelen in het Berlijn van 1936 de oudheid inzetten om hun ‘klassieke’ achtergrond te versterken en zo bij de overheden een wit voetje te halen.

Ook binnen het Italiaanse fascisme speelden symbolen uit de Oudheid een belangrijke rol. Daniel Knegt belicht in zijn lezing ‘Fascisme en de Oudheid: een giftige relatie’ waarom de Klassieken van belang waren voor een ideologie die door Benito Mussolini werd gepresenteerd als de revolutionaire geboorte van een nieuwe staat en een nieuwe mens. De bouwprojecten van zijn regime legden even nadrukkelijk als selectief een link met het Romeinse verleden, terwijl militaire en koloniale ondernemingen in de propaganda werden gepresenteerd als de herrijzenis van een Romeins mediterraan imperium.
Na deze twee lezingen volgt een panelgesprek. Moderatie: Tamara van Kessel

Over de Week van de Klassieken 2022

De Week van de Klassieken 2022 is een jaarlijks terugkerend evenement om de klassieke oudheid bij een breed publiek voor het voetlicht te krijgen. Dit jaar wordt het thema ‘Propaganda’ belicht.

Over de sprekers

Daniel Knegt is docent nieuwste geschiedenis bij de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde aan de European University Institute in Florence (Italië) op een onderzoek naar fascisme, Europees denken en neoliberalisme bij Franse intellectuelen. Zijn aandacht gaat uit naar de geschiedenis van fascisme in transnationale context en de geschiedenis van alternatieve vormen van Europees denken. Onlangs publiceerde hij Fascisme in de Elementaire Deeltjes-reeks.

Eric M. Moormann is emeritus hoogleraar klassieke archeologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voorheen was hij verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en het Nederlands Instituut in Rome. Zijn interesses bestrijken meerdere onderzoeksgebieden betreffende de oudheid; variërend van antieke gebouwen als huizen, tempels en graven, tot klassieke schilder- en beeldhouwkunst en de doorwerking van de oudheid in de vroeg-moderne en moderne tijd.

Laurien de Gelder is museumarcheoloog en conservator van de archeologische collecties van het oude Griekenland en het Oude Nabije Oosten in het Allard Pierson

Mirjam Hoijtink is universitair docent en verantwoordelijk voor de Master Museum Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Als archeoloog specialiseerde zij zich in een cultuurhistorische benadering van de oudheid en de receptie daarvan. Sinds het begin van de 19e eeuw maken ook musea van oudheden deel uit van politieke propaganda.

Tamara van Kessel (moderator) is universitair docent bij de afdeling Kunst en Cultuur en programma coördinator van de duale master Heritage and Memory Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in buitenlandse cultuurpolitiek in het mediterrane gebied in het interbellum.

Gerelateerde programma’s
20 01 26
Waar verzet begint

De klimaatramp is de grootste ramp van onze tijd, en van de jaren die voor ons liggen. Dat vraagt om actie. Maar wat voor actie precies? En wat zou ons daartoe kunnen bewegen? Filosoof, schrijver en theatermaker Roel Meijvis stelt dat we te rade kunnen gaan bij existentialisten als Simone De Beauvoir, Albert Camus en Jean-Paul Sartre. 

Datum
Dinsdag 20 jan 2026 20:00 uur
Locatie
SPUI25
04 09 25
Over de aantrekkingskracht van een Europese klassieker
De avonturen van Telemachus

Stendhal bewonderde zijn stijl en James Joyce liet zich erdoor inspireren: De avonturen van Telemachus van Francois Fénelon (1651-1715). In Nederland lijkt dit boek grotendeels in de vergetelheid geraakt, terwijl deze Europese klassieker uit 1699 binnen enkele jaren na verschijning in vele talenedities verscheen. In de achttiende en negentiende eeuw was het – op de Bijbel na – zelfs het vaakst herdrukte boek in Europa. Wat was en is de aantrekkingskracht van dit werk?

Datum
Donderdag 4 sep 2025 20:00 uur
Locatie
SPUI25
24 06 25
De toekomst van gevangenschap

Gevangenisstraf zet mensen buiten de samenleving. In veel gevallen versterkt dit bestaande problemen, zoals kansenongelijkheid, en belemmert het de terugkeer van veroordeelden naar de samenleving. Dat zorgt voor hoge recidivecijfers. In dit programma onderzoeken we de toekomst van gevangenschap.  

Datum
Dinsdag 24 jun 2025 17:00 uur
Locatie
SPUI25