20190151_de-drie-van-breda
Uit Duits oogpunt bezien

De Drie van Breda

Zeker vier decennia waren ze in Nederland en Duitsland onderwerp van verhit en soms emotioneel debat: de laatste Duitse oorlogsmisdadigers die na de Tweede Wereldoorlog in Nederland gevangen bleven. In 1989 kwamen de laatste twee mannen van de ‘Vier van Breda’ vrij, nadat politici, schrijvers en slachtoffergroepen zich in het debat over hun gevangenschap hadden gemengd. Felix Bohr deed onderzoek naar de steeds luidere stem van West-Duitsland in deze discussie.

Let op! Deze lezing is in het Duits, de discussie in het Nederlands.

Direct na de Tweede Wereldoorlog werden Nazi-oorlogsmisdadigers gevangen gezet in talloze landen. Alleen in Nederland en Italië bleven vijf Duitsers levenslang opgesloten: naast de oorspronkelijk ‘Vier van Breda’ was dat de SS’er Herbert Kappler, commandant van de Sicherheitspolizei, verantwoordelijk voor een massa-executie in Rome. Hooggeplaatste Duitse politici, waaronder ook de sociaaldemocratische bondskanseliers Brandt en Schmidt, voerden campagne voor hun vrijlating.

Historicus en journalist Felix Bohr laat in zijn recentelijk gepubliceerde studie Die Kriegsverbrecherlobby – Bundesdeutsche Hilfe für im Ausland inhaftierte NS-Täter zien hoe de kerken, veteranenverenigingen en diplomaten hulp boden aan deze mensen die in Duitsland zelf als de laatste ‘krijgsgevangenen’ bekend stonden. Terwijl de slachtoffers van het naziregime vochten voor sociale erkenning en compensatie, kregen deze oorlogsmisdadigers steun op het hoogste politieke niveau. Op basis van voorheen ontoegankelijke bronnen geeft Bohr een nieuwe kijk op dit weinig bekende hoofdstuk van de recente Duitse geschiedenis. En passant geeft hij ook een andere blik op de Nederlandse geschiedenis van de Drie van Breda. Moderatie door Hanco Jürgens.

Over de sprekers

Felix Bohr is redacteur bij het weekblad Der Spiegel. Hij studeerde geschiedenis en theologie in Göttingen en Rome en promoveerde in oktober 2018 aan de Georg-August-Universität Göttingen. Zijn proefschrift ‘Die Kriegsverbrecherlobby – Bundesdeutsche Hilfe für im Ausland inhaftierte NS-Täter’ is onlangs uitgegeven door Suhrkamp. Daarin beschrijft hij hoe opeenvolgende Bondsregeringen zich inzetten voor de ‘Vier van Breda’ en de SS’er Herbert Kappler, die in Italië wegens oorlogsmisdaden een levenslange gevangenis uitzat. Ook onderzocht hij de Duitse netwerken die deze oorlogsmisdadigers in buitenlandse gevangenschap steun verleenden.

Hanco Jürgens is wetenschappelijk medewerker van het Duitsland Instituut. Hij studeerde geschiedenis in Utrecht en Mainz en doceerde aan de Radboud  Univeriteit en nu aan de UvA. Hij onderzoekt de moderne Europese geschiedenis. In 2014 publiceerde hij Na de val, Nederland na 1989 en in 2017 De vleugels van de adelaar: Duitse kwesties in Europees perspectiefHij is vaak te gast op radio en televisie om commentaar te geven over de Duitse politiek.

Gerelateerde programma’s
31 01 24
Economische collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog: een onverwerkt verleden?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde het handelsleven op grote schaal. Bleef de economisch-pragmatische ‘Nederlandse’ koopman niet te veel op een voetstuk staan na de oorlog Journalist Arjen van Veelen, econoom Ariëtte Dekker en historicus Merel Leeman onderzoeken deze afgeblazen berechting van het economische leven naar aanleiding van haar onlangs gepubliceerde boek De Keien. Rotterdamse studenten tussen handel en verzet, 1940-1945.

Datum
Woensdag 31 jan 2024 20:00 uur
Locatie
SPUI25
17 01 24
Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging

Ter gelegenheid van de verschijning van het boek Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging 1945-2024 van historicus Frank van Vree, werpen verscheidene deskundigen tijdens dit minisymposium licht op de Nederlandse omgang met de meest pijnlijke en ingrijpende episode uit de moderne Europese geschiedenis: de vervolg en vernietiging van haar joodse burgers.

Datum
Woensdag 17 jan 2024 17:00 uur
Locatie
SPUI25
18 04 24
Migranten na de Holocaust in detentiekampen op Cyprus. De reis van Emile Pimentel
Het land achter de zee

In dit programma spreken Frans Blom en Vivian Beekman naar aanleiding van hun boek Het land achter de zee over de migratie en detentie van Holocaust-overlevenden vlak na de Tweede Wereldoorlog. In overvolle schepen vertrokken tienduizenden Joden naar Palestina, destijds nog Brits mandaatgebied. Bestempeld als illegale migranten werden velen vlak voor de Palestijnse kust onderschept door Britse oorlogsschepen. De migratie strandde in detentiekampen op het eiland Cyprus. Hoe was het voor deze Joden om na de oorlog weer (of alsnog) jarenlang achter prikkeldraad te worden opgesloten?

Datum
Donderdag 18 apr 2024 20:00 uur
Locatie
SPUI25