Geschiedenis aan de afgrond

Het leven van de Nederlandse historicus Johan Huizinga (1872–1945) werd getekend door enorme veranderingen. Nieuwe vormen, geuren en geluiden maakten zich meester van de moderne wereld. Wereldoorlogen maakten het ondenkbare denkbaar. Hoe weerklonken deze eigentijdse veranderingen in de geschiedenis die Huizinga schreef? Thor Rydin schreef er een boek over. Onder begeleiding van muziek gaat hij deze avond in gesprek met Anton van der Lem.

Huizinga vergaarde wereldfaam met zijn Herfsttij der Middeleeuwen (1919) en Homo ludens (1938). En zo kennen we hem ook vandaag: Huizinga de mediëvist, Huizinga de historische antropoloog. Al tijdens zijn eigen leven werd hem echter ook een zekere wereldvreemdheid verweten, een apolitieke, aristocratische houding. Hoe kon men in de Middeleeuwen opgaan terwijl er een wereldoorlog plaatsvond? Hoe kon men een boek over de spelende mens schrijven terwijl het nationaalsocialisme zich ook in Nederland steeds meer deed gelden?

Dit beeld van Huizinga – erudiet doch wereldvreemd – bleef na zijn dood nog lang hangen in Nederland. Het nieuwe boek van Thor Rydin, The Works and Times of Johan Huizinga (1872–1945): Writing History in the Age of Collapse neemt hiertegen stelling. In dit boek betoogt hij dat Huizinga diep geraakt was door de enorme veranderingen van zijn tijd. Huizinga’s historische portretten waren doortrokken van zijn eigentijdse ervaringen met onzekerheid en verlies. Zijn werken werden voor hem zo een manier om zijn eigen zorgen, idealen en ideeën gestalte te geven. Geschiedenis was zijn therapie, publiceren zijn bescheiden bijdrage. Huizinga was niet wereldvreemd, hij was eigenzinnig en hij was stoïcijns.

Om de ervaringen van Huizinga’s tijd tastbaar te maken zullen de voordrachten van Anton van der Lem en Thor Rydin worden afgewisseld met muziek. Onder begeleiding van het pianospel van Toko Tsuchiya zal Lieke Maier drie liederen uit de jaren twintig zingen.

Over de sprekers

Thor Rydin is docent cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Zijn boek The Works and Times of Johan Huizinga (1872–1945): Writing History in the Age of Collapse verscheen onlangs bij AUP. Met regelmaat publiceert en recenseert hij, onder meer voor NRC en De Groene Amsterdammer. Hij studeerde in Amsterdam, Cambridge, Leuven en Uppsala.

Anton van der Lem is Huizinga-kenner en voormalig conservator in de Universiteitsbibliotheek Leiden. Naast tal van studies over Huizinga, bezorgde hij nieuwe, geïllustreerde edities van Herfsttij der Middeleeuwen, Mijn weg tot de historie & Gebeden, en Leven en werk van Jan Veth. Van der Lem was de drijvende kracht achter de recente, nu integrale vertaling uit het Nederlands in het Engels van Autumntide of the Middle Ages. Zijn nieuwe, geïllustreerde editie van Homo ludens verschijnt in september 2024.

Toko Tsuchiya heeft haar bachelor-diploma piano behaald aan het Tokyo College of Music. Ze kwam in contact met pianiste Klára Würtz, die haar stimuleerde om haar studie te vervolgen in Nederland. In juni vorig jaar heeft zij aan het Utrechts Conservatorium haar master succesvol afgerond bij Würtz. Inmiddels treedt Tsuchiya op als concertpianiste en heeft zij een eigen lespraktijk.

Lieke Maier is een Nederlandse sopraan. Parallel aan haar studie Scandinavische Talen & Culturen en Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam volgde ze zanglessen en zong in diverse koren als het VU-Kamerkoor en het Nederlands Studenten Kamerkoor. Momenteel volgt ze zangles bij Kirila Kraal en Anna Traub. Maier legt zich met name toe op ensemblezang en zong recentelijk mee in het talenttraject Meesters & Gezellen en haar eigen vocale octet Bes Klein-ensemble.

Jetske Brouwer (moderator) is programmamaker bij SPUI25. Daarnaast is zij als promovendus verbonden aan de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA) en redacteur van de Nederlandse Boekengids.